Erge beelden

Vandaag is de TV-recensie in de Volkskrant gewijd aan alle programma’s over Afrika die deze dagen op de Nederlandse televisie te zien zijn. Dat zijn er heel wat.
“Je kunt, tussen die eindeloze herhalingen van detectives en Chantal Janzenkwisjes door, moeilijk beweren dat Afrika als onderwerp wordt veronachtzaamd. Bij de publieke omroep althans,” constateert TV-recensent Jean-Pierre Geelen. Daarna geeft hij een opsomming van de programma’s die hij de laatste weken voorbij heeft zien komen, zoals de serie van Paul Rosenmöller over Afrika en die van Jan Mulder en Abdelkader Benali over het Afrikaanse voetbal, de herhalingen van Van Dis in Afrika en het improvisatieprogramma De vloer op met Afrikaanse acteurs. “Zelfs Studio Sportzomer toonde een filmpje over de projecten van SOS kinderdorpen waarin onder anderen Aron Winter de weeskinderen trachtte te vermaken.”

De opsomming van Jean-Pierre Geelen is overigens niet compleet. SOS kinderdorpen was ook al betrokken bij het programma Engelen van Oranje, dat werd uitgezonden door de commerciële zender Net5. Daarin was te zien hoe voetbalvrouwen als Bouchra van Persie en Winonah de Jong naar Afrika afreisden om mee te helpen aan de bouw van een kinderdorp.
Ook NCRV’s Joris Linssen ging met een cameraploeg naar Hanover Park in Kaapstad om vast te leggen hoe treurig het leven daar is.
En in het verrassende programma De Hand van God liet Sander de Kramer, hoofdredacteur van De Straatkrant voor RKK Afrikaanse voetballers aan het woord over hun geloof. Daarin vertelde de Zuid-Afrikaanse international Steven Pienaar hoe hij in Westbury, ‘een van de beruchtste townships van Johannesburg’, opgroeide tussen de rondvliegende kogels. Als ze gingen eten, zat de familie Pienaar op de vloer. Je kon maar nooit weten of er een kogel door het raam naar binnen zou vliegen. Mijn neefjes van elf en veertien met wie ik via Skype de laatste stand van zaken over het WK bijhoud, waren behoorlijk onder de indruk van wat Pienaar vertelde.

Jean-Pierre Geelen schrijft vandaag dat hij vooral werd gegrepen door Getto Champs, een vierdelige reeks korte NPS-reportages op 3 van Mildred Roethof en Meral Uslu. Ik heb het programma nog niet gezien, maar naar te oordelen wat Geelen beschrijft, lijkt de aanpak van de maaksters verfrissend. “Ze stappen op iedereen af, deinzen niet terug, nemen hun gesprekspartners serieus en durven ze tegen te spreken.” Natuurlijk zou iedere journalist dat moeten doen, maar inmiddels loop ik lang genoeg mee om te weten dat veel journalisten zo echt niet te werk gaan.
Geelen beschrijft een item over het moeizame condoomgebruik in Zuid-Afrika, dat maar niet van de grond wil komen en schrijft dan tussen haakjes dat Stop Aids Now tot de geldschieters hoort. Een bezoekje aan de site van Getto Champs leert dat het programma ook wordt ondersteund Oxfam Novib.

Naast SOS Kinderdorpen, Stop Aids Now en Oxfam Novib zijn er meer goededoelen-organisaties die de programmamakers zo nu en dan een handje helpen. Het NCRV-programma van Joris Linssen werd voorbereid door UNICEF. En tussen de begunstigers van de serie van Paul Rosenmöller prijkt de NCDO (Nationale Commissie voor Internationale Samenwerking en Duurzame Ontwikkeling), dat weer wordt ondersteund wordt door de minister van Ontwikkelingssamenwerking.

Het is goed dat Afrika deze maand veel aandacht krijgt. En het is maar de vraag of al deze programma’s ook gemaakt zouden worden zonder dit WK voetbal en zonder de steun van alle goededoelenorganisaties. Want zelf heeft in Hilversum er geen geld voor over om zulke programma’s vanuit louter journalistieke overwegingen te maken.

Toch is het goed om te beseffen dat goededoelenorganisaties bij alle programma’s die je ziet een belang hebben. Hoe groter de zieligheidsfactor, hoe groter de noodzaak van hun eigen activiteiten, hoe meer donaties er binnen komen.
Steven Pienaar komt volgens de aankondiging niet zomaar uit een van de vele townships die hier zijn, nee hij komt ‘uit de meest beruchte township van Johannesburg’. En de NCRV kondigt in een eigen persbericht aan hoe Joris Linssen ‘een duidelijk beeld geeft over de verschrikkingen in een gangsterwijk.’ Hoe verfrissend de aanpak van Roethof en Uslu ook mag zijn, ze zijn hier gekomen om ‘de rauwe werkelijkheid’ vast te leggen. Dus dat betekent: drugs, prostitutie, aids en straatroof als de belangrijkste onderwerpen.

Gelukkig registreren Roethof en Uslu het allemaal zonder sensatiezucht, maar met interesse en compassie, stelt Jean-Pierre Geelen vast. ‘Welk verdriet heb jij in je leven?’, vroeg Roethof aan een jonge man: ‘Mijn verdriet is om sommige dingen niet te weten, zoals hoe het is om een vader te hebben. Wat voor iemand zou ik zijn geweest als hij er wel was geweest?’

Dat klinkt als ontroerende televisie. Al vraag ik me dan wel weer af: zouden de programmamakers, die eerder ook reportages maakten voor PREM Time, die vraag ook gesteld hebben aan een Marokkaanse etterbuil of een vaderloze Antilaan? En wat zouden de kijkers in Nederland daar dan weer van vinden?
Morgen daarover meer, want ikzelf loop hier in Zuid-Afrika natuurlijk ook tegen de werking van het goededoelen-mechanisme aan. Nu weer naar de werkelijkheid van het WK. Vanavond speelt Nederland tegen Kameroen en ik heb een afspraak met het Oranjelegioen.